कारले शेती, कारल्याच्या जाती, खते, काढणी आणि साठवण सविस्तर माहिती | Bitter gourd cultivation, varieties, fertilizers, harvesting and storage

कारले शेती परिचय | Bitter gourd cultivation

Karle Sheti कारले ही एक महत्त्वाची भाजी आहे जी सर्व लोक खातात. त्यात पौष्टिक आणि औषधी दोन्ही मूल्ये आहेत. त्यात इतर भाज्यांपेक्षा जास्त व्हिटॅमिन सी असते. त्यात लोह, फॉस्फरस आणि कॅल्शियम सारखी खनिजे देखील असतात. ज्यूसमध्ये अँटासिडिक गुणधर्म असतात आणि ते हृदयाच्या आजारांवर देखील चांगले असतात. ची लागवड खूप फायदेशीर आहे.

कारल्यांचे आजचे बाजार भाव

हवामान आणि माती

मुळात, हे उप-उष्णकटिबंधीय हवामानाचे पीक आहे ज्यासाठी उष्ण आणि दमट हवामान आवश्यक असते, तापमान 250C ते 350C पर्यंत असते. खरीप आणि उन्हाळी हंगामात जेथे सिंचनाची सोय असते तेथे पीक घेतले जाते.
पाण्याचा चांगला निचरा होणारी हलकी ते मध्यम जमीन योग्य आहे. हलक्या जमिनीत जास्त सेंद्रिय खतांचा वापर करावा लागतो.

जमीन तयार करणे | Bitter gourd Farming

एक नांगरणी मध्यम खोलीपर्यंत (७”-८” खोल) द्यावी आणि माती मोकळी करण्यासाठी आणि शेणखत मिसळण्यासाठी २-३ खोडवा द्याव्यात.

कारल्याच्या जाती | Bitter Gourd Varieties

आपल्या देशात कारल्यामध्ये वनस्पती आणि फळांच्या वर्णांमध्ये विविधता आढळते. उन्हाळ्यात उगवलेल्या वाणांची फळे लहान असतात आणि पावसाळ्यात उगवलेली फळे लांब असतात. कारली मूलत: आपल्या देशात, कारल्यामध्ये वनस्पती आणि फळांच्या वर्णांमध्ये विविध प्रकारची विविधता आढळते. उन्हाळी हंगामात उगवलेल्या जाती लहान फळांच्या असतात आणि पावसाळ्यात उगवलेल्या जाती लांब फळांच्या असतात. कारला हे प्रामुख्याने उष्णकटिबंधीय आणि उपोष्णकटिबंधीय प्रदेशात घेतले जाणारे उबदार हंगामातील पीक आहे, तथापि, ते थोडे कमी तापमानात देखील घेतले जाऊ शकते.
भारतात, ते मैदानी प्रदेशापासून 1500 मीटर उंचीवर घेतले जाते. कारल्याच्या वाढीची आवश्यकता सामान्यत: भरपूर सूर्यप्रकाशासह उबदार शक्यतो कोरडे हवामान असते. फळांच्या चांगल्या गुणवत्तेसाठी, फळ परिपक्वतेदरम्यान कोरडे हवामान आवश्यक आहे. अगदी हलक्या तुषारांनाही प्रतिकार करण्यासाठी ते अनुकूल नाही आणि हिवाळ्याच्या महिन्यांत वाढल्यास योग्य संरक्षण द्यावे लागेल.
कारल्याचे पीक साधारणपणे उन्हाळ्यात तसेच पावसाळ्यात घेतले जाते. नंतरच्या हंगामात वेलांची वाढ मोठ्या प्रमाणात होते. दक्षिण आणि मध्य भारतात याची लागवड वर्षभर करता येते.

कारल्याच्या महत्त्वाच्या शिफारस केलेल्या जाती खाली वर्णन केल्या आहेत.

1. पुसा दो मौसमी | Pusa do mausami

ही स्थानिक संग्रहातील निवड आहे, जी वसंत ऋतु, उन्हाळा आणि पावसाळ्यातील लागवडीसाठी योग्य आहे. ही जात I.A.R.I, नवी दिल्ली यांनी प्रसिद्ध केली आहे. पेरणीपासून सुमारे 55 दिवसांत फळे खाण्यायोग्य परिपक्वता गाठतात. फळे गडद हिरवी, लांब, मध्यम-जाड, 7-8 सतत कड्यांसह क्लब-आकाराची, खाण्यायोग्य अवस्थेत 18 सेमी लांब आणि सुमारे एक किलोग्रॅम वजनाची 8-10 फळे असतात.

2. अर्का हरित | Arka harit

हे आयआयएचआर, बंगळुरू यांनी प्रसिद्ध केले आहे. त्यात हिरवी त्वचा, जाड मांस, मध्यम कडूपणा आणि कमी बिया असलेली मध्यम आकाराची, कातळाच्या आकाराची फळे आहेत. हे उन्हाळ्यात आणि पावसाळ्यात चांगले वाढते परंतु पावसाळ्यात जास्तीत जास्त उत्पादन मिळते. परागणानंतर 12-14 दिवसांत फळे काढणीसाठी तयार होतात. 100-110 दिवसांच्या कालावधीत हेक्टरी सुमारे 120 क्विंटल फळे मिळतात.

3. कोईम्बतूर लांब | Coimbatore lamb

ही जात कोईम्बतूरच्या कृषी संशोधन संस्थेने प्रसिद्ध केली आहे. फळे लांबट, कोमल आणि पांढर्‍या रंगाची असतात. ही जात पावसाळ्यासाठी योग्य आहे. द्राक्षांचा वेल विपुल आणि जास्त उत्पन्न देणारा आहे.

4. VK-I प्रिया | VK-I Priya

ही केरळ कृषी विद्यापीठाची निवड आहे. फळे जास्त लांब (सुमारे 39 सेमी लांब) असतात. पेरणीपासून पहिल्या कापणीपर्यंत सुमारे 60 दिवस लागतात. प्रति झाड सरासरी ५५ फळे असतात.

5. MDV- l

ही एक लांब फळ देणारी आणि उच्च उत्पन्न देणारी कारली जात आहे. ही मध्यम शाखा असलेली आणि लवकर फुलणारी जात आहे. वेलीला प्रति झाड सुमारे 20-25 फळे येतात आणि प्रति हेक्टर उत्पादन सुमारे 250 क्विंटल असते.

6. पुसा विशेष | Pusa vishesh

ही जात I.A.R.I., नवी दिल्ली द्वारे उन्हाळी हंगामातील पीक म्हणून लागवडीसाठी सोडण्यात आली आहे आणि शिफारस केली आहे. द्राक्षांचा वेल बटू आणि झुडूप आहे आणि व्यवस्थापित करणे सोपे आहे. फळे आकर्षक हिरवी, फ्युसिफॉर्म असून पृष्ठभागावर अनेक अनियमित तुटलेली गुळगुळीत आणि चकचकीत कडा असतात. ते मध्यम लांब आणि जाड आहेत. ते लवकर परिपक्व होते आणि पेरणीनंतर कापणीला येण्यासाठी सुमारे 55 दिवस लागतात.

7. पंजाब कारला 1: | Punjab Bitter gourd 1

या जातीची कारली लांब, पातळ आणि हिरव्या रंगाची असते. पहिली कापणी पेरणीनंतर साधारण ६६ दिवसांनी करता येते. प्रत्येक फळ सुमारे 50 ग्रॅम आहे. प्रति एकर शेती करून सुमारे ५० क्विंटल कडबा मिळू शकतो.

पेरणी:

रुंद अंतरावरील वेल पीक आहे. हे रुंद बेडवर रिंग्जमध्ये घेतले जाते. रुंद पलंग 1.5 मीटरवर उघडले जातात. 60 सें.मी. फरोज, बिया रिंग्जमध्ये डिब्बल केल्या जातात.

खते | Fertilizer

25 टन शेणखत आणि 200 किग्रॅ. कडुलिंबाची पेंड जमीन तयार करताना लावतात आणि पूर्णपणे मिसळतात. 200 किलो नायट्रोजन + 50 किलो फॉस्फरस आणि 50 किलो पोटॅशसह टॉप ड्रेसिंग केले जाते. 50 किलो नायट्रोजन + 50 किलो स्फुरद + 50 किलो पोटॅश पेरणीच्या वेळी आणि उरलेले नत्र 30-35 दिवसांच्या अंतराने तीन विभाजित डोसमध्ये द्यावे.

आंतरसंस्कृती:

दोन-तीन खुरपणी. रुंद कडा आणि अशा प्रकारे दुरुस्त केले की वेली कडांवर येतात.

सिंचन:

खरीप हंगामात 10-12 दिवसांच्या अंतराने आणि उन्हाळी हंगामात 5-6 दिवसांच्या अंतराने पाणी द्यावे.

वनस्पती संरक्षण:

भुकटी बुरशी, ऍफिड्स आणि फ्रूटफ्लायमुळे पिकावर परिणाम होतो. किडींच्या हल्ल्याच्या नियंत्रणासाठी ओले सल्फर 30 ग्रॅम + ब्लिटो x 30 ग्रॅम + नुवाक्रॉन 15 मिली किंवा एंडोसल्फान 20 मिली + स्टिकर 10 मिली 10 लिटर पाण्यात मिसळून 10-12 दिवसांच्या अंतराने फवारणी करावी.

विशेष:

जोमदार वाढीसाठी आणि अधिक फळधारणेला प्रोत्साहन देण्यासाठी तसेच आंतरमशागत, कापणी इत्यादि सुलभ करण्यासाठी वेलींचा माग काढण्यासाठी स्टेक्स किंवा मंडप प्रदान करणे आवश्यक आहे.

काढणी आणि साठवण:

पेरणीनंतर ६० दिवसांनी कापणी सुरू होते. दर 8-10 दिवसांनी फळे काढली जातात. एकूण 15-16 तोडणी मिळतात. काढणी सकाळी 11 वाजेपूर्वी करावी, उत्पादन 15-18 टन/हेक्टर मिळते.

विपणन:

दूरच्या बाजारपेठांमध्ये मोठ्या प्रमाणात विक्री केली जाते. फळे लाकडी खोक्यात किंवा बांबूच्या टोपल्यांमध्ये पॅक केली जातात. ते कमिशन, घाऊक आणि किरकोळ विक्रेत्यांद्वारे अंतिम ग्राहकांना विकले जातात. s निर्यातदारांद्वारे आखाती देशांमध्ये देखील निर्यात केले जातात.