शहामृग पालन हा व्यवसाय सर्वत्र शेतीपूरक व्यवसाय म्हणून ओळखला जात आहे. आता महाराष्ट्र्रातही या व्यवसायाला काही प्रमाणात सुरुवात झाली आहे. शहामृगाच्या व्यापारी शेतीच्या दृष्टीकोनातून विचार करता त्यांचा कातड्याला, पिसांना मागणी असते. परदेशात हा व्यवसाय इ .स. एकोणिसाव्या शतकापासून सुरु आहे. विशेषतः आफ्रिका, इजिप्त, ऑस्ट्रेलिया, न्यूझीलंड,ब्राझील,कॅनडा व अमेरिका या देशामध्ये शहामृगाचे व्यावसायिक पातळीवर पालन केले जाते भारतात प्रथम हा व्यवसाय हैद्राबाद येथे १९९७साली सुरु करण्यात आला.
इमू हा ऑस्ट्रेलिया चा राष्ट्रीय पक्षी आहे. परंतू तो भारतीय हवामानातही राहू शकतो. शहामृग हे न उडणारे पक्षी आहेत. शहामृग पक्षी अत्यंत प्रतिकूल परिस्थितीशी सामावून घेतो. म्हणजेच कुक्कुट पालनात रोगांची जशी भीती असते, तशी या उद्योगात नसते. शरीराचे तापमान नियंत्रित करण्यासाठी तो थंडीच्या वेळेला आपले पाय पंखानी झाकून घेतो आणि कडक उन्हात आपले पंख वाऱ्याची झुळूकच तयार करतो. (म्हणजे या पक्षाला स्वतःचा फॅन आहे) त्याची पिसे उष्णतेची मंदवाहक असतात. त्यामुळे त्याला प्रखर सूर्यप्रकाशाला तोंड देता येते. ५६ अंश से. च्या प्रखर उन्हाळ्यात सुध्दा तो सहजपणे जगत असतो. याच्या फुफ्फुसामध्ये तशी यंत्रणा असते. त्यामुळे पाणी कमी पडल्यामुळे त्याला त्रास होत नाहि. इतर गरम रक्ताच्या प्राण्यांच्या मानाने त्याची रक्तवाहन यंत्रणा अधिक गरम राहू शकते. शहामृग कधीही सावली शोधात नाही. वाळवंटातील इतर प्राणी शोधतात. शहामृगाच्या मूत्रामध्ये युरिक असिड असते.
शहामृगांसाठी घर करावे लागत नाही, पिंजरा करावे लागत नाही. मोठ्या झाडांचा आडोसा त्यांना नको असतो, निमवाळवंटी आणि छोट्या गवताच्या पठारावर शहामृग मोठ्या संख्येने राहतात. जेथे अत्यंत गवत कमी आहे, अशा ठिकाणीही शहामृग राहू शकतात. दिवसाच्या सूर्यप्रकाशात शहामृग दोन पायांवर उभे असतात. धुळीचे स्नान करताना किंवा आराम करताना किंवा अगदी लहान असताना किंवा संध्याकाळी ते खाली बसतात आणि रात्रभर काहीच हालचाल करत नाही. नैसर्गिक अवस्थेतील शहामृग मोठ्या संख्येने कळपाने राहतात. दिवसाच्या सूर्यप्रकाशात शहामृग राहू शकतात. शहामृग अन्न आणि पाणी शोधण्यासाठी लांब दूरवर जाऊ शकतात. शहामृग त्यांच्या पंखांचा उपयोग मिलनासाठी आणि अंड्यांचे व पिलांचे रक्षण करण्यासाठी करतात. शहामृगाच्या शारीरिक हालचाली वरून इतर पक्षांना माहिती मिळते. आत्मविश्वास असलेल्या आणि आक्रमक शहामृगाची मान आणि डोके ताठ असते त्या वेळेला त्याचे शरीर पुढे आलेले असते आणि शेपटी ताठ असते तर घाबरलेले शहामृग डोके खाली करतो.
WhatsApp
